زمان تقریبی مطالعه: 4 دقیقه
 

تفسیر جامع التاویل (رازی)




تفسیر جامع التاویل اثر شیخ ابوالحسن احمد (م ۳۹۰ یا ۳۹۵ ق) فرزند فارس بن زکریا قزوینی رازی از ائمه لغت و نحو ادب می‌باشد.


۱ - معرفی اجمالی مؤلف


وی آثـار و مـؤلـفـات بسیاری از خود باقی گذاشته است که سید محسن امین عاملی سی و پنج عنوان آن را در اعیان الشیعة نام برده است. منابع شیعی و کتب رجال امامیه تاکید بر تشیع او دارند.
شیخ طوسی (م ۴۶۰ ق) که قریب العصر وی بوده، علی رغم اینکه او محدث نیست و شهرت وی در ادب و نحو می‌باشد، چون از علمای شیعه بوده، وی را در فهرست خویش ذکر نموده است.
آیت اللّه خویی در معجم رجال الحدیث و نیز سید محسن امین عاملی در اعیان الشیعة دلائل بسیاری را بر تشیع وی اقامه نموده و می‌گویند اگر او شیعه نبود هرگز سلاطین آل بویه وی را معلم فرزندان خویش انتخاب نمی‌کردند.
دکـتـر‌ هادی حسن حمودی در مقدمه خود بر تفسیر ابن فارس قزوینی می‌نویسد هنگام تحصیل دوره عـالـی در دانـشـگـاه سوربون اولیاء دانشگاه به من پیشنهاد کردند که در آثار و مؤلفات ابن فارس قزوینی تحقیقات وسیعی انجام دهم لذا بر خود واجب دانستم که این اثر با ارزش اسلامی را جـمـع و تـدویـن کنم بدین جهت آن را از کتب مختلف استخراج کردم از جمله از کتاب مقاییس اللغة (تـحـقـیـق عبدالسلام‌هارون در شش مجلد) کتاب مجمل اللغة (تحقیق‌هادی حسن حـمودی در پنج مجلد) کتاب الصاحبی (تحقیق مصطفی الشویمی در یک مجلد) کتاب متخیر الالفاظ (تحقیق هلال ناجی در یک مجلد).

۲ - معرفی تفسیر


تفسیر جامع التاویل به زبان عربی و به شیوه ادبی و نحو شامل تمام سوره‌های قرآن کریم به ترتیب آنهاست. پس از مقدمه دکتر حمودی این تفسیر دارای چند باب است.
باب نخست در القول فی اللغة التی نزل بها القرآن باب دوم القول علی الحروف المفردة الدالة علی المعنی دارای هفت باب سپس به تفسیر سوره الفاتحه لغایت سوره الناس پرداخته است. این اثر در مجله تراثنا از شماره دوم و سوم سال دوم (۱۴۰۷ ق) منتشر گردیده است.
تـفـسـیـر دیگری به نام غریب اعراب القرآن به ابوالحسن نسبت داده‌اند که در یک جلد و به شیوه ادبی از شواذ و اعراب و غرائب کلمات و آیات متشابه و مشکله قرآن بحث نموده و در کتب رجالی و فهارس از آن نام برده‌اند که امروز وجود ندارد.
[۱] امین، سیدمحسن، اعیان الشیعة، ج۳، ص۶۰.    
[۲] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۱، ص۱۹۳.
[۳] جرجی زیدان، آداب اللغة العربیه، ج۲، ص۳۰۹.
[۴] قفطی، علی بن یوسف، انباه الرواة، ج۱، ص۱۲۹.    
[۵] ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایة، ج۱۱، ص۳۳۵.    
[۶] سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر، بغیة الوعاة، ج۱، ص۳۵۲.    
[۷] رافعی قزروینی، عبدالکریم بن محمد، التدوین فی اخبار قزوین، ج۲، ص۲۱۵.    
[۸] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعة الی تصانیف الشیعه، ج۱۶، ص۴۶.    
[۹] ابن داوود، حسن بن علی، رجال، ص۴۲.    
[۱۰] ذهبی، محمدبن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۷، ص۱۰۳.    
[۱۱] ابن عماد، عبدالحی بن احمد، شذرات الذهب، ج۴، ص۴۸۰.    
[۱۲] سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر، طبقات المفسرین، ص۲۶.    
[۱۳] داودی، محمدبن علی، طبقات المفسرین، ج۱، ص۶۰.    
[۱۴] شیخ طوسی، محمدبن حسن، الفهرست، ص۶۰.
[۱۵] ابن شهرآشوب، محمدبن علی، معالم العلماء، ص۵۷.    
[۱۶] یاقوت حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۱، ص۴۱۰.    
[۱۷] خویی، سیدابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، ج۲، ص۱۹۹.    
[۱۸] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، طبقات اعلام الشیعه، نوابغ الرواة فی رابعة المئات، ص۳۷.    
[۱۹] ابن تغری بردی، یوسف بن تغری بردی، النجوم الزاهرة، ج۴، ص۲۱۲.    
[۲۰] یافعی، عبدالله بن اسعد، مراة الجنان، ج۲، ص۴۲۲.
[۲۱] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۷، ص۱۸۱.    
[۲۲] ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۱، ص۱۱۸.    


۳ - پانویس

 
۱. ↑ امین، سیدمحسن، اعیان الشیعة، ج۳، ص۶۰.    
۲. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۱، ص۱۹۳.
۳. ↑ جرجی زیدان، آداب اللغة العربیه، ج۲، ص۳۰۹.
۴. ↑ قفطی، علی بن یوسف، انباه الرواة، ج۱، ص۱۲۹.    
۵. ↑ ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایة، ج۱۱، ص۳۳۵.    
۶. ↑ سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر، بغیة الوعاة، ج۱، ص۳۵۲.    
۷. ↑ رافعی قزروینی، عبدالکریم بن محمد، التدوین فی اخبار قزوین، ج۲، ص۲۱۵.    
۸. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعة الی تصانیف الشیعه، ج۱۶، ص۴۶.    
۹. ↑ ابن داوود، حسن بن علی، رجال، ص۴۲.    
۱۰. ↑ ذهبی، محمدبن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۷، ص۱۰۳.    
۱۱. ↑ ابن عماد، عبدالحی بن احمد، شذرات الذهب، ج۴، ص۴۸۰.    
۱۲. ↑ سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر، طبقات المفسرین، ص۲۶.    
۱۳. ↑ داودی، محمدبن علی، طبقات المفسرین، ج۱، ص۶۰.    
۱۴. ↑ شیخ طوسی، محمدبن حسن، الفهرست، ص۶۰.
۱۵. ↑ ابن شهرآشوب، محمدبن علی، معالم العلماء، ص۵۷.    
۱۶. ↑ یاقوت حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۱، ص۴۱۰.    
۱۷. ↑ خویی، سیدابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، ج۲، ص۱۹۹.    
۱۸. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، طبقات اعلام الشیعه، نوابغ الرواة فی رابعة المئات، ص۳۷.    
۱۹. ↑ ابن تغری بردی، یوسف بن تغری بردی، النجوم الزاهرة، ج۴، ص۲۱۲.    
۲۰. ↑ یافعی، عبدالله بن اسعد، مراة الجنان، ج۲، ص۴۲۲.
۲۱. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۷، ص۱۸۱.    
۲۲. ↑ ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۱، ص۱۱۸.    


۴ - منبع

سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «تفاسیر قرن چهارم»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۴/۱.    


رده‌های این صفحه : تفاسیر ادبی | تفسیرهای شیعه قرن 4 (قمری) | تفسیرهای قرآن (عربی) | کتاب شناسی تفسیر | کتب تفسیری




آخرین نظرات
کلیه حقوق این تارنما متعلق به فرا دانشنامه ویکی بین است.